Najważniejszym krokiem od którego należy rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest dokładne przeanalizowanie sprawy, aby dobrze dobrać tytuły nieważności małżeństwa oraz wnioski dowodowe.

Przed spotkaniem z Adwokatem kościelnym, konieczne jest dokładne i szczegółowe wypełnienie formularza, w którym powinien dokładnie opisać m.in. przebieg znajomości w okresie przed narzeczeństwem, w okresie narzeczeńskim, jak również po zawarciu małżeństwa.

Podczas konsultacji adwokat kościelny pomoże dobrać również odpowiednie dowody, które powinny zostać dołączone do skargi powodowej.

Podczas spotkania z klientem zostanie omówiony przebieg całego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, a także wszelkie koszty.

Każdy proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa rozpoczyna się od złożenia skargi powodowej do właściwego miejscowo Sądu Biskupiego.

Skarga powodowa nie jest łatwym pismem, gdyż musi spełniać określone prawem warunki. Prawidłowo sporządzona skarga powodowa zwiększa szanse na osiągnięcie przez Strony korzystnego wyroku w procesie.

Ważnym jest, aby w skardze powodowej wskazane zostały tytuły stwierdzenia nieważności małżeństwa oraz środki dowodowe. Ponadto ważnym jest, aby cała skarga powodowa była dobrze uzasadniona.

Po złożeniu skargi powodowej do właściwego Sądu Biskupiego, jest ona przyjmowana do procesu (rozpoznania) – oczywiście po wcześniejszym jej sprawdzeniu pod względem formalnym oraz opłaceniu.

Sąd Biskupi – po wcześniejszym złożeniu skargi powodowej i odpowiedzi na skargę powodową – wydaje dekret, w którym określa, z jakiego tytułu/tytułów nieważności małżeństwa toczyć będzie się sprawa.

Na marginesie należy dodać, że w trakcie postępowania można włączyć kolejne – nowe – tytuły nieważności małżeństwa.

Następnie Sąd przystępuje do rozpoczęcia postępowania dowodowego.

Podczas postępowania dowodowego, Sąd przeprowadzi dowody z:

• przesłuchania Stron;
• przesłuchania świadków;
• dokumentów;
• opinii biegłego.

Przesłuchanie Stron i świadków odbywa się najczęściej w siedzibie Sądu, przez jednego z Sędziów ze składu orzekającego, bądź inną uprawnioną osobę. Zdarzają się również sytuacje, w których przesłuchanie Stron i świadków następuje we własnej parafii, a także przed osobą świecką.

Przesłuchania Stron i świadków odbywają się na podstawie pytań przygotowanych przez Obrońcę Węzła Małżeńskiego, a także profesjonalnego penomocnika.

Oprócz przesłuchania Stron i świadków przy skardze powodowej (jak również odpowiedzi na skargę powodową) Strona może załączyć dokumenty, z których Sąd powinien przeprowadzić dowód. 

Dowodami w sprawie mogą być np. listy, maile, SMS-y, zdjęcia, opinie detektywistyczne, nagrania audio i video, uzasadnienie wyroku rozwodowego.

Kolejnym niezwykle istotnym dowodem w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa są opinie biegłych (psychologa, psychiatry, seksuologa). Należy mieć na uwadze, że nie w każdej ze spraw przeprowadzona będzie opinia biegłego, gdyż dowód ten przeprowadza się tylko co do niektórych tytułów.

Biegły wydaje opinie na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a także na podstawie rozmowy Biegłego z podmiotem opinii.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego następuje publikacja akt, podczas której Strona, a także jej pełnomocnik w odpowiednim czasie mają możliwość zapoznać się z zebranym materiałem dowodowym.

W tym miejscu należy nadmienić, że tylko adwokat może dokonać fotokopii akt, a także uzyskać dostęp do akt na każdym etapie postępowania. 

Głos obrończy jest pismem, w którym Strony podsumowują całą sprawę, w szczególności zebrany materiał dowodowy i wskazują, dlaczego przedmiotowe małżeństwo powinno zostać uznane za nieważne.

W trakcie każdego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa bierze udział Obrońca Węzła Małżeńskiego, którego zadaniem jest wykazanie, że zawarte przez Strony małżeństwo było ważne. Obrońca Węzła Małżeńskiego z Urzędu kwestionuje stanowisko reprezentowane przez stronę powodową/pozwaną.

Przed etapem wyrokowania, Strony (same, bądź za pośrednictwem pełnomocników) mogą odpowiedzieć – przedstawiając argumenty przeciwne do tych przedstawionych w uwagach Obrońcy Węzła Małżeńskiego – na uwagi Obrońcy Węzła Małżeńskiego.

Etapem procesu, na który Strony czekają z niecierpliwością jest etap wydania wyroku. Skład orzekający ocenia zebrany w sprawie materiał dowodowy i wydaje wyrok.

Strona niezadowolona z wydanego przez Sąd wyroku, bądź Obrońca Węzła Małżeńskiego może złożyć apelację. Po złożeniu apelacji, sprawa trafia do Sądu II instancji.